Ανοικτή Πρόσβαση σε ερευνητικές δημοσιεύσεις

Ανοικτή Πρόσβαση σε ερευνητικές δημοσιεύσεις είναι η ελεύθερη, άμεση, διαρκής και απαλλαγμένη από τέλη και τους περισσότερους περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων διαδικτυακή πρόσβαση σε ψηφιακό ακαδημαϊκό και επιστημονικό περιεχόμενο. Οι αναγνώστες μπορούν να χρησιμοποιούν ελεύθερα το διαθέσιμο υλικό για ερευνητικούς, εκπαιδευτικούς και άλλους σκοπούς. Η Ανοικτή Πρόσβαση βελτιώνει την ποιότητα της έρευνας, επιταχύνει την επιστημονική πρόοδο και ενισχύει την καινοτομία.

Τρόποι εφαρμογής της Ανοικτής Πρόσβασης

Η Διακήρυξη της Πρωτοβουλίας Ανοικτής Πρόσβασης της Βουδαπέστης (BOAI – Budapest Open Access Initiative) αναφέρει τους δύο παρακάτω τρόπους παροχής Ανοικτής Πρόσβασης, που αποτελούν τις πιο συστηματικές και οργανωμένες προσεγγίσεις  μεγιστοποίησης των πιθανοτήτων εντοπισμού και αναγνωρισιμότητας του ερευνητικού και ακαδημαϊκού περιεχομένου:

ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΔΡΟΜΟΣ
(αυτό-αρχειοθέτησης)		 ΧΡΥΣΟΣ ΔΡΟΜΟΣ
(δημοσίευσης σε ηλεκτρονικά περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης)
Στην περίπτωση της αυτό-αρχειοθέτησης, γνωστής και ως «ο πράσινος δρόμος», ο συγγραφέας καταθέτει σε ηλεκτρονικό αποθετήριο ψηφιακό αντίγραφο της δημοσίευσης του (άρθρο σε περιοδικό, κεφάλαιο βιβλίου, κτλ.). Οι πολιτικές των εκδοτών για την αυτό-αρχειοθέτηση μπορούν να αναζητηθούν μέσω του Sherpa-Romeo.

* Οι ερευνητές/τριες του Πανεπιστημίου Κύπρου έχουν τη δυνατότητα κατάθεσης της δημοσίευσής τους στο Ιδρυματικό Αποθετήριο «ΓΝΩΣΙΣ».

* Λίστα θεματικών και άλλων αποθετηρίων μπορεί να εντοπιστεί στο διεθνές μητρώο αποθετηρίων OpenDOAR.

* Σε περίπτωση που ερευνητές/τριες  επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν την Ευρωπαϊκή πλατφόρμα ZENODO, παροτρύνονται να χρησιμοποιούν την κοινότητα CYPRUS

 Στην περίπτωση της δημοσίευσης σε περιοδικό Ανοικτής Πρόσβασης, γνωστής και ως «ο Χρυσός Δρόμος», η δημοσίευση γίνεται άμεσα ανοικτά προσβάσιμη. Το κόστος που σχετίζεται με τη δημοσίευση καλύπτεται είτε από τον συγγραφέα μέσω των τελών έκδοσης (Article Processing Charges/APC*) ή μέσω της κάλυψης τους από τρίτους, όπως είναι οι χρηματοδότες έρευνας.

 

*Τέλη εκδόσεων σε περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης (Author Processing Charges – APCs)

Το κόστος που σχετίζεται με τη δημοσίευση σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης καλύπτεται είτε από τον συγγραφέα μέσω των τελών έκδοσης (Article Processing Charges/APC) ή μέσω άλλης μορφής χρηματοδότησης έρευνας. Επιπλέον οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Κύπρου, μπορούν να απευθύνονται στην αρμόδια Επιτροπή Έρευνας του Ιδρύματος για υποβολή σχετικού αιτήματος καθώς και να συμβουλεύονται τις εκάστοτε συμφωνίες της Βιβλιοθήκης με τους εκδότες, για τις διευκολύνσεις  που προσφέρονται.

ORCID

Το ORCID είναι ένας ανεξάρτητος μη κερδοσκοπικός οργανισμός που παρέχει έναν μοναδικό και μόνιμο αναγνωριστικό, το ORCID iD, το οποίο σας διακρίνει από άλλους ερευνητές, καθώς και έναν μηχανισμό σύνδεσης των δημοσιεύσεών σας με το ORCID iD. Το ORCID διαλειτουργεί με συστήματα που χρησιμοποιούν εκδότες, χρηματοδότες έρευνας, ερευνητικά ιδρύματα και άλλες υπηρεσίες, φορείς και υποδομές έρευνας.

Σύμφωνα με την Ιδρυματική Πολιτική του ΠΚ ο κάθε ερευνητής και η κάθε ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Κύπρου θα πρέπει να διατηρούν προσωπικό ORCID με όρους δημόσιας προβολής καθότι αυτό συνεισφέρει στη βελτίωση της ευρύτερης πρόσβασης στην έρευνα που εκπονείται στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και συμβάλει στο να αποφευχθούν προβλήματα λόγω συνωνυμίας συγγραφέων.

Σχετικές πληροφορίες και διευκόλυνση ως προς τη δημιουργία ORCID παρέχονται στον οδηγό “Αναγνωριστικά ORCID για το Πανεπιστήμιο Κύπρου”.

ΓΝΩΣΙΣ

Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, ανέπτυξε και διαχειρίζεται, το ιδρυματικό αποθετήριο του Πανεπιστημίου Κύπρου με την ονομασία “Γνῶσις”, στο οποίο μπορεί η ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα να καταθέσει τα ερευνητικά της αποτελέσματα.

Το Ιδρυματικό Αποθετήριο έχει ως κύριο στόχο, την συγκέντρωση και παρουσίαση της ερευνητικής παραγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Παράλληλα, στοχεύει να παρέχει στους ερευνητές του Ιδρύματος τη δυνατότητα κατάθεσης των ερευνητικών τους δημοσιεύσεων, υλοποιώντας τις υποχρεώσεις τους προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή άλλους χρηματοδότες έρευνας, για Ανοικτή Πρόσβαση των αποτελεσμάτων έρευνας. Το Ιδρυματικό αποθετήριο είναι πλήρες συμβατό με την υποδομή του Ευρωπαϊκού έργου OpenAIRE, ικανοποιώντας με αυτό τον τρόπο την Ευρωπαϊκή και Εθνική πολιτική Ανοικτής Πρόσβασης. Το λογισμικό ανοικτού κώδικα που χρησιμοποιήθηκε για την υλοποίηση του “Γνῶσις”  είναι το DSpace. Η υποδομή αυτή, ακολουθεί, πρότυπα σχήματα μεταδεδομένων και διαλειτουργικότητας, που εξασφαλίζουν την αποτελεσματική διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου διαφορετικού τύπου και την πρόσβαση στο περιεχόμενο αυτό, μέσα από διεθνείς μηχανές αναζήτησης, διαδικτυακούς τόπους και συσσωρευτές. Επιπρόσθετα προσφέρει την δυνατότητα καταγραφής σημαντικών στατιστικών δεικτών, όπως είναι ο αριθμός των προβολών (views) κάθε εγγραφής και ο αριθμός των λήψεων (downloads) των ψηφιακών αρχείων. Οι δείκτες αυτοί αποτελούν τμήμα των εναλλακτικών μεθόδων μέτρησης της ποιότητας των επιστημονικών έργων, που συγκροτούν τον όρο altmetrics.

Το υλικό που συγκεντρώνεται, ως επί το πλείστον διατίθεται ελεύθερα στο ευρύ κοινό. Το Ιδρυματικό Αποθετήριο υιοθετεί πολιτικές ανοικτής πρόσβασης και ενεργεί επισταμένα προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης δυνατής προβολής του επιστημονικού και ερευνητικού έργου του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Το περιεχόμενο του Ιδρυματικού Αποθετηρίου κατά την παρούσα φάση ακολουθεί την εξής δομή:

ΓΝΩΣΙΣ-Oδηγός χρήσης και πλοήγησης

Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επικοινωνήστε με την κα Αναστασία Ιωάννου